زِبَرجَد (Peridot)

سنگ زبرجد به نام علمی «پریدوت» یا «اولیوین» شناخته می شود. نام علمی آن از واژه لاتین “peridot” گرفته شده است. سنگ زبرجد از خانواده معدنی اولیوین بوده و به دلیل رنگ سبز شفاف آن، نیز به نام زبرجد سبز شناخته می شود که به عنوان سنگ قیمتی از هزاران سال قبل مورد استفاده قرار گرفته است. در زمان های گذشته این سنگ به عنوان نمادی از قدرت، ثروت و شهرت شناخته شده است. این سنگ قیمتی خوش رنگ ویژگی های خاصی دارد که می تواند انتخاب مناسبی برای اکثر مردم باشد. گوهر زبرجد دارای سختی بالایی می باشد و کمی دقت و مراقبت کافی است تا از آن برای ساخت انگشتر های روزمره استفاده کرد. این نگین جذاب بخاطر زیبایی خیره کننده ای که دارد میتواند در انواع گردنبند، دست بند، بازو بند، سنجاق سینه، گل سینه و انگشتر نقره کاربردی باشد. 

جدول ویژگی های سنگ زبرجد :

 تاریخچه سنگ زبرجد سبز

زبرجد چیست؟ زبرجد با نام علمی pridot گوهر ملی کشور مصر است و شجره نامه این گوهر ارزشمند به مصر باز می گردد و از زمان باستان به عنوان جواهر با ارزش بوده است. از آنجا که در زیر نور آفتاب این گوهر نامرئی وشیشه ای می باشد مصریان گذشته فکر می کردند که نور خورشید را به خود جذب می کند و آن را به عنوان «گوهر خورشید» مورد احترام قرار می داده اند و از خواص سنگ زبرجد بسیار استفاده میکردند. این نگین با تنوع در شکل و اندازه های گوناگونش یکی از بهترین و متنوع ترین نوع جواهرات محسوب می شود و استفاده از آن ها برای دوست داران زیورآلات و جواهرات جذاب توصیه می شود.

بسیاری از گوهرها را می توان در رنگ های مختلفی در محدوده رنگ صورتی روشن تا آبی یافت؛ اما از خواص زبرجد این است که دارای رنگ سبز دائمی است. البته رنگ سبز این سنگ قیمتی، با مقدار آهن موجود در بافت بلوری آن ارتباط مستقیمی دارد. رنگ این گوهر از رنگ سبز تیره تا سبز روشن متغیر است. به علت همین تنوع رنگ های موجود در رنگ سبز این گوهر بعضی مواقع این سنگ با زمرد اشتباه گرفته می شود. یکی از قدیمی ترین سنگ های قیمتی جهان همین سنگ می باشد. این سنگ برای اولین بار در یک جزیره در دریای سرخ درنزدیکی کشور مصر کشف شد.
بنا بر افسانه ای ساکنان این جزیره مجبور به جمع آوری سنگ برای خزانه فرعون بودند. به همین علت ساکنان جزیره در طول شبانه روز مجبور به کار در معادن برای استخراج سنگ بودند و این خود دلیلی برای کشف سنگ زبرجد توسط آنان شد؛ زیرا این سنگ در طول شب درخشش بسیار زیبایی را ایجاد می کرد. به همین دلیل مصریان این سنگ را به عنوان گوهری از خورشید و همچنین زمرد شب نام گذاری کرده اند.

شاید برای شما این سوال مطرح شده باشد که در کتب علمی این گوهر را به چه نامی می‌شناسند؟ توجه داشته باشید که نام علمی سنگ زبرجد “پریدوت” یا همان “pridot” میباشد و امروزه با این اسم نیز شناخته می شود. در گذشته و حتی اکنون استخراج این نگین یکی از منحصر به فرد ترین سنگ ها به شمار می رود؛ زیرا اکثر سنگ ها در پوسته زمین تشکیل می گردند.

این در حالی است که این سنگ در لایه های عمیق تری از پوسته زمین تشکیل می شود. این سنگ در واقع در گوشته زمین شکل می گیرد. عمق این سنگ ها در گوشته زمین گاها به بیست تا پنجاه مایل رسیده است. البته در بعضی از نواحی به دلیل فعالیت های صفحه تکتونیکی یا فعالیت آتشفشان ها، سنگ زبرجد سبز به طور طبیعی به سطوح بالاتری از سطح زمین خواهد رسید.

ساختار شیمیایی زبرجد سبز سیلیکات منزیم آهن می باشد و شدت رنگش بستگی به میزان آهنش دارد. ختار زبرجد از نظر شیمیایی زبرجد سبز سیلیکات منزیم آهن می باشد و شدت رنگش بستگی به میزان آهنش دارد. البته ممکن است در آن کمی نیکل و کرومیم هم یافت شود. زبرجد سبز زیاد سخت نیست و در مقابل اسید مقاومت زیادی ندارد. رنگ آن از زرد مایل به سبز تا زیتونی و سبز قهوه ای تغییر می کند و زیر نور طبیعی خورشید درخشش بسیار زیبایی دارد. ممکن است این گوهر را با جواهرات رنگی مشابه اشتباه بگیرید اما شکستگی دو گانه قوی این سنگ ویژگی متمایز آن محسوب می شود و جزئی از خواص سنگ زبرجد است.

در سنگ های زبرجد ضخیم تر، دوبرابر شدن لبه های مناسب برای هرگونه تراشی را به سادگی می توان مشاهده کرد. بهترین رنگ این سنگ دارای درصد آهن کمتر از ۱۵% است و معمولا دارای مقداری نیکل و کرومیوم نیز می باشد. سبز پررنگ محبوب ترین و گران ترین نوع این سنگ است. امام به طور کلی این نگین شفافیت بسیار عالی دارد. گونه های درخشانش خیلی محدود هستند.

سنگ های بزرگتر به دلیل وجود ناخالصی اندکی ابری شکل و مات شده اند اما از خواص زبرجد این است که وقتی برش و صیقل داده شوند، درخشش فوق العاده ای مثل شیشه پیدا می کنند. زبرجد معمولا به دلیل شفافیت زیادی که دارد تراش داده می شود. برش های پلکانی در آن خیلی محبوب هستند. این سنگ را می توان در اشکالی مانند دایره های مهره ای قدیمی، بیضی، بالشی و زمردی پیدا کرد.

برخی از ویژگی های زبرجد:

۱- تاریخچه ای طولانی دارد و چند هزار سال است که به عنوان جواهر استفاده می شود و در کتب و احادیث هم نه تنها هیچ مطلبی در مورد مضرات آن وجود ندارد بلکه به علت اهمیت خواص این سنگ و استفاده از آن بسیار سفارش نیز شده است.

۲- جنگ های صلیبی این گوهر به اروپا وارد کرد و برای تزئین کلیساهای قرون وسطی از آنها استفاده می شد که به عنوان پریدوت شناخته می‌شد.

۳- در باورهای سنتی این سنگ تحفه مادر طبیعت برای جشن گرفتن آفرینش دنیای تازه می باشد.

۴- رهبران ملی که از زبرجد در لباس هایشان استفاده می کنند باور دارند که خواص زبرجد برایشان عدالت، دانایی و جاه و مقام به ارمغان می آورد. این گوهر در کنار سایر جواهرات معمولا در گردن بند کشیش های یهودی استفاده می گردید.

۵- جنگ جویان صلیبی این نگین را وارد اروپای مرکزی کردند و در بسیاری از کلیساهای قرون وسطی می توان آن را 

۶- ناپلئون از سنگ زبرجد برای تضمین دادن به جوزفین در مورد علاقه و تعهدش استفاده نمود که البته این موضوع قبل از ازدواج شان بود.

۷- گویند که این سنگ متعلق به سیاره ساتورن می باشد.

این سنگ نسبتا مقاوم می باشد اما به علت خواص زبرجد که بسیار ارزشمند می باشد باید در نگهداری آن توجه ویژه ای داشت. این نگین در مقایسه با سایر سنگ ها و جواهرات سختی نسبتا کمتری دارد به همین دلیل مراقب باشید که روی آن خراش نیفتد. این گوهر به اسید حساس نمی باشد اما سنگی شکننده است. همچنین اگر زیر فشار زیاد قرار بگیرد میتواند منفجر شود و توصیه میشود که به هیچ عنوان در فشار بالا قرار نگیرد.

همچنین سعی کنید از گرمای زیاد و تغییرات آب و هوایی به دور باشد. سنگ زبرجد را به آسانی می توان با یک پارچه نرم به همراه آب و صابون شستشو داد. تلاش کنید در شتستشو تمام ذرات صابون را از نگین پاک کنید. سعی کنید هنگام کارهای خاص مانند ورزش یا انجام امورخانه آن را از دست خود خارج کنید و به صورت جداگانه در جعبه جواهرات خود درون یک پارچه نرم قرار دهید تا با حفظ این گوهر با ارزش بتوانید از خواص آن بهره ببرید.

در مورد قیمت‌گذاری ابتدا باید گفت که در ایران معادنی برای استخراج این سنگ وجود ندارد و پارامترهای بسیاری می‌تواند بر روی قیمت آن تاثیر بگذارد. لذا در مقاله مجزایی به‌طور تخصصی با تحقیقات میدانی فراوان به بررسی قیمت سنگ زبرجد پرداخته‌ایم. در ادامه نیز به‌صورت خلاصه و کیفی این موضوع را بیان می‌کنیم.

سنگ زبرجد سبز درشت و سالم، کمتر از سنگ ریز پیدا میشود و به همین دلیل وزنش بشدت بر روی قیمت تاثیرگذار است. قیمت سنگ زبرجد درشت‌تر به صورت تصاعدی گران‌تر است به این معنی که نگینی با وزن دو برابر دارای افزایش قیمت 4 برابر و یا حتی بیشتر است.

همچنین هرچه خلوص و شفافیت این گوهر بیشتر باشد قیمت آن نیز بالاتر می‌رود. این نگین که بیشتر به رنگ سبز دیده میشود بر روی زیبایی جواهرات بسیار تاثیر گذار است و جلوه های خاص خود را دارد که به نسبت نوع و ارزش جواهرات بکار رفته ممکن است قیمت آن نیز متفاوت باشد.

برای مقایسه باتوجه به کمیاب بودن این گوهر در بازار ایران (نسبت به دیگر نگین ها) ارزش این گوهر با انواع یاقوت برابری می کند و گاها بالاتر نیز می باشد. همچنین قیمت این نگین سبز رنگ نسبت به انواع عقیق، آمیتیست، در نجف، گارنت، یشم و … بیشتر است.

به طور خلاصه میتوان وزن و خلوص این گوهر را مهمترین فاکتور در قیمت گذاری آن دانست به طوری که نگین های بالای 10 قیراط در بازار ایران کمیاب و بالای 20 قیراط را عملا نایاب دانست و به همین دلیل بشدت افزایش قیمت شدیدی دارند. شما می‌توانید برای مشاهده قیمت روز سنگ زبرجد نمونه محصولات موجود در سایت شرف آنلاین را مشاهده بفرمایید.

ایا میدانید جنس سنگ زبرجد چیست؟ زبرجد سنگی خاص از جنس الیوین معدنی است. بعضی ها این نگین را الیوین می گویند اما وقتی مساله سنگ قیمتی مطرح می شود، سنگ زبرجد سبز واژه بهتری است. این گوهر رنگ مخصوص به خود دارد به این معنی که رنگش در نتیجه ترکیبات مواد شیمیایی درونش ایجاد شده است و ارتباطی با ناخالصی های خارجی ندارد بنابراین فقط به رنگ سبز است.

در واقع انگشتر زبرجد سبز یکی از معدود سنگ های قیمتی است که فقط دارای یک رنگ است، گرچه انواع رنگ های سبز مانند سبز روشن مایل به زرد و سبز تیره هم در این بین دیده می شود. امروزه با گذشت چندین سال از کشف و استخراج این گوهر مصرف کنندگان این سنگ تا کنون هیچ مطلبی در مورد مضرات سنگ زبرجد بیان نکرده اند.

در گذشته جزیره آتشفشانی زبرجد در دریای سرخ، شرق مصر مهمترین منبع سنگ زبرجد سبز با قدمت ۳۵۰۰ سال بوده است. اکنون بهترین نوع با بالاترین کیفیت از منطقه موگوک در برمه استخراج می گردد هرچند نوع سبز پاکستانی هم بسیار باکیفیت است. سایر معادن در استرالیا، برزیل، مکزیک، نروژ، آفریقای جنوبی، سریلانکا، تانزانیا و آمریکا وجود دارند به تازگی چین تبدیل به بزرگترین تولید کننده سنگ زبرجد سبز شده است. این گوهر سبز رنگ در شهاب سنگ هایی که با زمین برخورد کرده اند هم دیده شده و روی سیاره مریخ و کره ماه نیز به شکل الیوین کشف شده است.

به دلیل فراوانی این گوهر و اهمیت خواص سنگ زبرجد، از این گوهر اشکال و اندازه های مختلفی موجود است و به همین دلیل گزینه بسیار خوبی برای گوشواره و سایر طرح ها می باشد که با دقت با یکدیگر تطبیق می یابند. این گوهر سختی خوبی دارد و با کمی مواظبت می توان آن را برای ساخت انگشتر هایی که در طول شبانه روز استفاده می شوند به کار برد. به دلیل زیبایی منحصر به فردش میتواند نگین مناسبی برای گردنبد، دستنبد، بازوبند، سنجاق سینه، گل سینه و گوشواره باشد و تنوع رنگ جذابی را ایجاد خواهد کرد.

از مهم ترین خواص زبرجد این است که آن را به هیچ عنوان نمی توان آماده کرد یا به طور مصنوعی ساخت. با این حال احتمال استفاده از فویل فلزی در آن برای بالا بردن مقاومتش وجود دارد. همچنین ممکن است که سنگ های کمرنگ تر با لایه سبز پوشانده شوند تا رنگ بهتری داشته باشند. نوع ساختگی نیز به شکل لعل ترکیبی یا یاقوت کبود وجود دارد.

نکته: سنگ ها و جواهرات رنگی را بر اساس اندازه شان بخرید نه فقط وزن قیراط آن، جواهرات رنگی نسبت خاصی در نسبت اندازه به وزن دارند بعضی ها بزرگ تر و بعضی ها کوچک تر از الماس در مقایسه با وزن شان می باشند.

روش تشخیص سنگ زبرجد

برای اینکه بدانید بهترین روش تشخیص سنگ زبرجد اصل چیست موارد زیر را با دقت بخوانید تا هنگام خرید با اطمینان بیشتری اقدام کنید و از ضرر و زیان سنگ تقلبی در امان باشید اما توصیه میشود که برای تعیین اصل یا تقلبی بودن و یا برای قیمت گذاری حتما به یک کارشناس با تجربه و خبره مراجعه کنید تا دچار مشکل نشوید.

۱-  با دقت در عکس بالا نگین زبرجدتان را مشاهده کنید. سنگ اصل همیشه به رنگ سبز می باشد ولی رنگ آن کم و زیاد می شود.

۲- سنگ زبرجدتان را بیرون برده و در نور طبیعی خورشید به آن نگاه کنید سپس در زیر نور مصنوعی مانند مهتابی نیز رنگ سنگ را بررسی کنید رنگ این گوهر باید در دو حالت به یک رنگ باشد.

۳- همچنین چنانچه رگه هایی از رنگ قهوه ای یا زرد درون آن یافتید نشانه ای از اصل بودن سنگ زبرجد سبز است.

۴- با کیفیت ترین و بهترین زبرجد ها نیز حتی رگه ای از رنگ زرد را دارا می باشند. به طور خلاصه،‌ هر سنگ اصل از این گوهر و طبیعی دارای هاله ای از غبار یا شکستگی درونی می باشد.

۵- سنگ زبرجد گوهری تقریبا نرم می باشد، به همین علت تراشی طبیعی یا شبیه اشک به خود می گیرد.

۶- همه انواع زبرجدها مواد درونی خاصی دارند، چنانچه یک سنگ بدون هیچ گونه شکل یا انعکاسی باشد اصل نمی باشد یا به عبارتی اگر سنگ از هر نظر بدون نقص نباشد اصل است. اما در نظر داشته باشید همه این روش ها قطعیت ندارند و برای بهره بردن از خواص زبرجد و خرید نوع اصلی آن بایستی با کارشناسان و افراد خبره در این کار مشورت کنید.