مالاکیت

مقدمه

مالاکیت (Malachite) یکی از کانی‌های زیبای مسی است که به دلیل رنگ سبزِ شدید و طرح‌های نواری یا موجی‌اش، از دیرباز مورد توجه هنرمندان، گوهرشناسان و معدن‌شناسان بوده است. علاوه بر جنبهٔ تزیینی، این کانی جنبه‌های علمی قابل توجهی دارد — در زمینهٔ زمین‌شناسی، شیمی، و ایمنی.

ترکیب شیمیایی و ساختار بلوری

• فرمول شیمیایی مالاکیت Cu₂(CO₃)(OH)₂ است؛ یعنی کربنات-هیدروکسید مس. Gems and Minerals+2Donghai Crystal+2
• مس (Cu²⁺) عنصر اصلی رنگ سبز را تأمین می‌کند. در برخی نمونه‌ها ممکن است ناخالصی‌هایی مانند روی، آهن یا عناصر دیگر نیز وجود داشته باشد که بر رنگ یا ساختار تأثیرگذارند. Prospector Minerals+2Korhogo Minerals+2
• ساختار بلوری مالاکیت مونوکلینیک است. Gems and Minerals+2Gemmology+2

خواص فیزیکی و اپتیکی

ویژگیمقدار / شرح

فرایند تشکیل و محل پیدایش

• مالاکیت یک کانی ثانویه است؛ یعنی مستقیماً از گدازه نمی‌آید، بلکه از اکسایش کانی‌های اولیهٔ مس مانند کالکوپیریت، بورنیت، یا کوپریت در حضور آب و دی‌اکسید کربن تشکیل می‌شود. Gems and Minerals+2geology-hub.com+2
• در منطقهٔ زون اکسید شدهٔ ذخایر مس، خصوصاً در لایه‌هایی که آب نفوذی همراه با CO₂ وجود دارد. Gems and Minerals+1
• معمولاً همراه با سایر کانی‌های مسی مانند آزوریت (Azurite)، کسریولا (Chrysocolla)، کوپریت (Cuprite) و اکسیدهای آهن می‌آید. Gems and Minerals+2IGL Gemstone Laboratory+2

کاربردها

• گوهر و تزئینات: ساخت زیورآلات، کاسه‌ها، مجسمه‌ها، تزئینات داخلی و هنرهای سنگی. مالاکیت به دلیل طرح‌های زیبا و رنگ چشم‌نوازش محبوب است. National Gem Lab+2IGL Gemstone Laboratory+2
• پیگمنت طبیعی (رنگدانه): در گذشته برای رنگ‌آمیزی استفاده می‌شده است، هرچند امروزه رنگدانه‌های مصنوعی جای آن را گرفته‌اند. Gems and Minerals+2Prospector Minerals+2
• مطالعه زمین‌شناسی و کاربرد اکتشافی: وجود مالاکیت در سطح یا نزدیکی سطح زمین می‌تواند نشان‌دهندهٔ تجمعات مس زیرین باشد و به معدن‌شناسان کمک کند محل ذخایر مس را بیابند. Gems and Minerals+1

نکات ایمنی و پایداری

• حساسیت به اسیدها: مالاکیت در تماس با اسیدهای ضعیف یا قوی حل می‌شود، چون گروه کربنات واکنش نشان می‌دهد و CO₂ تولید می‌کند. بنابراین در پاک‌سازی یا نگهداری آن باید از مواد اسیدی دوری کرد. IGL Gemstone Laboratory+2Donghai Crystal+2
• گرد و غبار: هنگام تراش، سنگ‌زنی، یا کار کردن با مالاکیت خام، گرد حاصل ممکن است ذرات مس آزاد کند که در صورت استنشاق یا بلعیدن، برای سلامتی مضر است. استفاده از ماسک، تهویه مناسب و شستشوی دست‌ها پس از تماس توصیه می‌شود. Biology Insights+2Vedantu+2
• پایداری دمایی: در دماهای بالا ممکن است آب و CO₂ آزاد کند و به اکسید مس تبدیل شود. برای نمونه، وقتی مالاکیت به شدت گرم شود، بخش‌هایی از ساختارش دچار تغییر می‌شوند. tojsat.net+1

نتیجه‌گیری

مالاکیت فراتر از یک سنگ زیبا و گوهر است؛ این کانی نقش مهمی در فهم چرخهٔ مس در محیط زمین‌شناسی دارد، در هنر و تزئینات باستانی و مدرن کاربرد دارد، و ایمنی آن نیاز به توجه دارد وقتی که با آن کار فیزیکی می‌شود یا در محیط‌های نامناسب نگهداری شود.