اسپینل:ویژگی هاوکاربردها
معرفی و ترکیب شیمیایی
اسپینل یک کانی اکسیدی با فرمول شیمیایی MgAl₂O₄ است که در گروه اسپینل قرار دارد. این کانی در سیستم بلوری مکعبی متبلور می‌شود و معمولاً به شکل بلورهای اکتاهدرال یا دانه‌ای یافت می‌شود. اسپینل به دلیل سختی بالا (۷.۵ تا ۸ در مقیاس موس) و درخشش شیشه‌ای، به عنوان یک گوهر با دوام برای استفاده در جواهرات روزمره شناخته می‌شود. Diamond Buzz
رنگ‌ها و عوامل رنگ‌دهنده
اسپینل در رنگ‌های متنوعی از جمله قرمز، صورتی، آبی، بنفش، سبز، قهوه‌ای، سیاه و بی‌رنگ یافت می‌شود. رنگ‌های مختلف اسپینل به حضور عناصر مختلفی مانند کروم (Cr)، کبالت (Co) و آهن (Fe) بستگی دارد. برای مثال، اسپینل قرمز به دلیل حضور یون کروم، اسپینل آبی به دلیل حضور کبالت و اسپینل صورتی به دلیل حضور آهن رنگ می‌گیرند. International Gem Society
خواص فیزیکی و اپتیکی
اسپینل دارای خواص فیزیکی و اپتیکی زیر است:
- سختی: ۷.۵ تا ۸ (مقیاس موس)
- ضریب شکست: حدود ۱.۷۱۹
- وزن مخصوص: ۳.۵ تا ۴.۱
- جلای سطحی: شیشه‌ای
- شکستگی: کنگره‌ای
- شفافیت: از شفاف تا مات
- رنگ: متنوع (قرمز، صورتی، آبی، بنفش، سبز، قهوه‌ای، سیاه، بی‌رنگ)
منابع و پراکندگی جغرافیایی
اسپینل در کشورهای مختلفی یافت می‌شود:
- میانمار (برمه): منبع اصلی اسپینل‌های قرمز با کیفیت بالا.
- سریلانکا: منابع اسپینل‌های صورتی و قرمز.
- تاجیکستان و افغانستان: منابع تاریخی اسپینل‌های قرمز.
- ویتنام، تانزانیا، ماداگاسکار و کنیا: منابع جدید اسپینل‌های آبی، صورتی و بنفش.
کاربردها و جایگاه در بازار جواهرات
اسپینل به دلیل رنگ‌های متنوع، سختی بالا و قیمت مناسب‌تر نسبت به یاقوت و دیگر گوهرها، در ساخت انواع جواهرات مانند انگشتر، گردنبند و گوشواره استفاده می‌شود. در سال‌های اخیر، اسپینل‌های آبی و صورتی با رنگ‌های زنده و درخشان در بازار جواهرات محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند.
تاریخچه و اهمیت فرهنگی
در گذشته، بسیاری از اسپینل‌های قرمز به اشتباه به عنوان یاقوت شناخته می‌شدند. برای مثال، «یاقوت شاهزاده سیاه» در تاج سلطنتی بریتانیا در واقع یک اسپینل قرمز است. همچنین، اسپینل «سامیریان» با وزن ۵۰۰ قیراط، بزرگ‌ترین اسپینل شناخته‌شده در جهان است که بخشی از جواهرات سلطنتی ایران محسوب می‌شود. Wikipedia