سنگ توپاز یک سنگ قیمتی شگفت انگیز است. هم به عنوان یکی از تمیز ترین، شفاف ترین و ترد ترین سنگ های بی‌رنگ کشف شده مورد توجه قرار میگیرد و هم میزبان مجموعه‌ای از رنگ‌ها است. بسیاری از این رنگ ها طبیعی هستند، در حالی که برخی دیگر در طی سالیان متمادی تغییراتی در آنها ایجاد شده است و به صورت مصنوعی تولید می شوند.
توپاز سنگی با سختی معدنی هشت از ده در مقیاس موس بوده بنابراین برای استفاده روزمره کاملاً مناسب است. ترکیبات شیمیایی آن سیلیکات، فلوئور و آلومینیوم می باشد.
توپاز یک کانی آلوکروماتیک است، به این معنی که رنگ خود را از حضور عناصر خارجی کمیاب مانند کروم دریافت می کند. این کانی گوهری با جلای شیشه ای شفاف تا نیمه شفاف است به گونه ای که ناخالصی های کریستالی داشته که گاه به شکل ستاره دنباله دار است! در مورد خلوص، توپاز به عنوان یک سنگ قیمتی نوع ۱ در نظر گرفته می شود، به این معنی که تقریباً همیشه بدون ناخالصی یافت می شود. ناخالصی ها لزوما چیز بدی نیستند، و می توانند به افزایش تنوع در جواهرات کمک کنند.توپاز معمولا در امتداد شکستگی ها و در حفره های سنگ های آذرین مانند ریولیت، گرانیت یا پگماتیت تشکیل می شود. بلورهای آن در مراحل پایانی خنک شدن ماگما در حضور غلظت بالای عنصر فلوئور رشد می کنند.برخی از کریستال‌های توپاز پس از جریان یافتن محلول‌های هیدروترمال غنی از فلوئور از میان شکاف‌های سنگ‌های سرد شده رشد می‌کنند و همچنین برخی دیگر می توانند در مناطق متامورفیک تشکیل شوند.
توپاز با چه سنگ هایی اشتباه گرفته می شود؟
مردم عادی یا گاها گوهر شناسان توپاز را با کانی سیترین، آکوامارین، تورمالین، کوارتز قهوه ای، محصولات سنتز شده و شیشه آبی اسپینل مصنوعی اشتباه میگیرند.
سیترین به غلط توپاز طلایی نامیده میشود! درواقع سیترین نوعی کوارتز از خانواده آمیتیست است که با حرارت زیاد به رنگ زرد تبدیل می شود. یک جواهر مشهور به نام براگانزا را برای مدتی یک برلیان الماس به وزن ۱۶۴۰ قیراط تشخیص داده بودند اما بعد ها مشخص شد که یک توپاز بی رنگِ بزرگِ درخشان است.
توپاز در چه مناطقی یافت می شود؟
این کانی به طور معمول به صورت توده های گرد یا زاویه دار در گرانیت های دانه درشت، سنگ های دگرگونی و رسوبی یافت می شود. به عنوان مثال در استرالیا توپاز را در ذخایر پلاسری(جریان سنگریزه ها) به دست آمده از گرانیت‌ها میتوان یافت.
مهمترین ذخایر توپاز مرغوب در برزیل، نیجریه و روسیه است. توپاز مرغوب در استرالیا، آلمان، ژاپن، مکزیک، میانمار، پاکستان، اسکاتلند، سریلانکا و ایالات متحده (کالیفرنیا، کلرادو و تگزاس) نیز استخراج می شود.
توپاز همراه با سیترین سنگ متولدین ماه آبان (۲۴ اکتبر تا ۲۱ نوامبر) است. برج فلکی هشتمین ماه سال خورشیدی برج عقرب است که سمبل آن عقرب ( کژدم) می باشد. همچنین در فرهنگ غربی توپاز آبی یک هدیه مناسب برای چهارمین سالگرد عروسی و توپاز سلطنتی برای بیست و سومین سالگرد عروسی می باشد.
همانطور که گفته شد، درخشندگی فوق‌العاده و شفافیت کریستالی این سنگ را به یک هدیه فوق‌العاده برای همه موقعیت‌ها تبدیل کرده است.
رنگ های توپاز:
توپاز آبی
توپاز آبی را در سه رنگ مختلف آبی کم‌رنگ، آبی یخی سوئیسی و آبی تیره لندنی میبینیم. در حقیقت توپازهای به رنگ شیری یا آبی بسیار کم‌رنگ با قرار گرفتن در معرض اشعه‌های گاما یا الکترون به آبی تغییر رنگ می‌دهند.
توپاز آبی تیره را به نام آبی لندنی، آبی متوسط را به آبی سوئیسی و آبی روشن را به آبی آسمانی میشناسند.
آبی سوئیسی را به خاطر رنگ آسمان بالای کوه‌های آلپ در فصل بهار سوئیس نامگذاری کرده اند. انرژی لازم برای ایجاد آبی های تیره تر بیشتر است به همین دلیل ارزش سنگ ها بیشتر خواهد شد.
برخی بر این باورند که رنگ آبی این سنگ به همراه تصاویری از باد، آسمان و یا آب به انسان کمک می کند تا به مبارزه با احساسات منفی برخیزد و آرامش خود را بیابد. این سنگ نباید در معرض تغییرات دمایی شدید و ناگهانی یا حتی گرمای زیاد قرار بگیرد؛ زیرا باعث میشود ساختار آن آسیب ببیند و مستعد شکستن شود. نباید زیاد زیر نور آفتاب قرار بگیرد؛ زیرا در طولانی مدت شفافیت خود را از دست میدهد و کدر میشود.
توپاز صورتی
نوع صورتی طبیعی بسیار نایاب است به همین دلیل از بخار دی اکسید تیتانیوم برای تولید مصنوعی آن استفاده میشود اما این روش روکش دهی در طول زمان از بین می رود و رنگ خام آن ظاهر میشود. از سال۱۹۷۲ از معدنی در شمال غربی پاکستان توپاز صورتی و بنفش استخراج میشود که به نوع بنفش آن صورتی سیکلامن می گویند.
توپاز امپریال
در قرن نوزدهم از کوه های اورال در روسیه توپاز صورتی استخراج شد. در آن زمان مالکیت این گوهر در اختیار خانواده سلطنتی قرار گرفت به همین دلیل به نام امپریال در میان مردم شهرت یافت. البته به نام توپاز نفیس هم آن را می شناسند. این سنگ در واقع رنگ صورتی متمایل به قرمز به همراه یک سایه زرد دارد که تنوع در این عناصر باعث میشود در رنگ های زرد، صورتی، قرمز و هلویی یافت شود.
توپاز زرد
این سنگ در طیف زرد تا نارنجی به وفور یافت میشود و جزو توپازهای ارزان قیمت به حساب می آید. برزیل منبع اصلی توپاز زرد بوده اما در آسیا، اوکراین، روسیه، آفریقا، استرالیا و ایالات متحده آمریکا نیز یافت میشود. برای ارزشگذاری روی قیمت آن میزان ناخالصی، منشأ، رنگ و شفافیت مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
توپاز سفید یا بی‌رنگ
به عنوان طبیعی ترین نوع توپاز شناخته می شود که اگر به درستی تراش داده شود می تواند در ظاهر با الماس رقابت کند و تشخیص را به چالش بکشد. با دارا بودن قیمتی ارزانتر میتواند جایگزین مقرون به صرفه الماس روی حلقه های ازدواج باشد.
توپاز یخچالی یا گلیسر که در معادن مورزینکا در اکاترینبورگ یافت میشود به دلیل خلوص بالا و شفافیت نیاز به بهسازی ندارد. گفته میشود توپاز سفید با از بین بردن انرژی راکد به فرد اجازه می دهد دانش و توانایی های درونی خود را کشف کند.
توپاز طلایی
طلایی معمول ترین و فراوان ترین رنگ توپاز بوده که قیمت آن نسبتاً ارزان است. البته در طیف زرد تا نارنجی رنگ آن متغیر است. توپاز طلایی در بهبود خلاقیت، اراده و توانایی برای بیان تمایلات فردی مؤثر است.
توپاز طلایی آمریکا و طلایی کره دو تا از معروف‌ترین انواع توپاز طلایی جهان هستند که هر دو را در موزه‌ی ملی تاریخ طبیعی مؤسسه اسمیتسونیان، در واشنگتن دی سی می توان از نزدیک مشاهده کرد.
توپاز قهوه‌ای
فقط یک رنگ نیست و طیفی از رنگ های قهوه ای را داراست که به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرد. گاهی اوقات با سنگ قیمتی کوارتز دودی اشتباه گرفته میشود. توپاز شامپاینی به صورت طبیعی وجود داشته و رگه هایی از رنگ قهوه ای در آن دیده میشود توپاز شری رنگی بین قهوه‌ای مایل به زرد تا نارنجی دارد. این توپاز با داشتن شباهت به سنگ های سیترین و کوارتز دودی جز توپازهای با ارزش حساب میشود.
سنگ توپاز هفت رنگ یا میستیک
اولین بار این مدل سنگ در سپتامبر سال ۱۹۹۸ در نمایشگاه جواهرات هنگ کنگ مشاهده شد، اما چندین سال طول کشید تا وارد بازار شود و به دست مصرف کننده برسد. برای تولید آن از یک سنگ طبیعی بی رنگ استفاده میشود که تحت تاثیر تکنیک تخلیه بخارات شیمیایی یک لایه نازک از تیتانیوم یا فلزات دیگر بر روی سنگ قرار گرفته که باعث میشود مانند رنگین کمان درخشان و رنگارنگ شود. این نوع سنگ قیمت گرانی دارند.
توپاز قرمز
توپاز در طبیعت به دلیل وحود ناخالصی عنصر کروم به رنگ قرمز، صورتی و بنفش وجود دارد. علاوه بر این حالت طبیعی، با روش مصنوعی پوشش آزوتیک نیز تولید می شود. نوع طبیعی آن به دلیل نادر بودن قیمت بالایی دارد. گفته میشود این سنگ زیبا قدرت دوست داشتن و دوست داشته شدن را افزایش می دهد و باعث کاهش احساس تنهایی، اضطراب یا غم میشود.
معروف ترین توپاز قرمز جهان به شعله ویتنی معروف است که به افتخار اهدا کننده آن کورالین ویتنی نام گذاری شده است. این گوهر در موزه تاریخ طبیعی آمریکا نگهداری میشود.
آیا ارزش سنگ های توپاز در رنگ های مختلف متفاوت است؟
یک نکته بسیار جالب در رابطه با سنگ های توپاز این است که سنگ های توپاز صورتی و قرمز در اثر حرارت دادن به سنگ توپاز خام به دست می آیند. خیلی جالب است که بدانید سنگ توپاز آبی در واقعیت بی رنگ است و در اثر پرتودهی به رنگ آبی تبدیل شود.
با این کار سنگ بی رنگ توپاز که در واقعیت ارزش زیادی ندارد، به ارزشی معادل چند دلار در قیراط به فروش می رسد! توپاز های به رنگ صورتی و قرمز عمدتا در سایز بالای ۱۰ قیراط وجود ندارند. این قضیه در مورد توپاز های گیلاسی که همانطور که گفته شد رنگی بین صورتی و نارنجی دارند نیز در بالای ۲۰ قیراط کمیاب است. در صورتی که توپاز بی رنگ و توپاز آبی در اندازه های بالاتر یعنی حتی بالای هزار قیراط نیز یافت می شود. توپاز طلایی در بازار به قیمتی حدود قیراطی صد دلار معامله می شود.
نحوه تراش سنگ توپاز به چه صورت است؟
بلور های توپاز را به دلیل سختی بالا و شکنندگی به سختی می توان تراش داد و در حین کار با آنها باید بسیار دقت نمود. در اشکال و سبک های مختلف میتوان توپاز را برش داد. تولیدات شامل تمام اشکال استاندارد جواهر مانند بیضی، گلابی، گرد، کوسن، مثلث، برش های مارکیز و زمرد و همچنین اشکال فانتزی با الهام گرفتن از کار طراحان می باشد.
برای داشتن شکل های با کیفیت از آنجایی که کریستال های توپاز معمولاً کشیده یا ستونی هستند، اغلب به شکل بیضی یا گلابی بلند برش داده می شوند. اگر سنگ حالتی خشن و پررنگ داشته باشد، اغلب برش زمردی انتخاب می شود؛ زیرا این سبک برش رنگ را دست نخورده باقی می گذارد و بیشترین وزن را حفظ می کند. همچنین برای سنگ های دارای ناخالصی جزیی از تراش برلیانی و کابوشن استفاده می شود.
دیدگاه خود را بنویسید