یاقوت کبود

اقوتِ کبود یا نیلَم (به فرانسوی: Saphir) (تلفظ: سفیر) (به انگلیسی: Sapphire) (تلفظ: سَفایِر) یک گوهر گران‌بها، و گونه‌ای از کُرُندوم (کُرَندُن) است، که متشکل از اکسید آلومینیم (α-Al2O3) با مقادیر کمی از عناصر مانند آهن، تیتانیم، کروم، وانادیم یا منیزیم است. رنگ این سنگ به‌طور معمول آبی است، اما یاقوت کبود طبیعی «فانتزی» در رنگ‌های زرد، بنفش، نارنجی و سبز نیز وجود دارد. «پارتی سفایر» دارای دو یا چند رنگ است. کرندوم‌های سرخ نیز وجود دارند اما به آنها یاقوت می‌گویند نه یاقوت کبود.[۲] کرندوم صورتی‌رنگ ممکن است به عنوان یاقوت یا یاقوت کبود طبقه‌بندی شود. معمولاً یاقوت کبودِ طبیعی، برش داده می‌شود و به صورت سنگ‌های قیمتی صیقل داده می‌شود و در زیورسازی به کار می‌رود. یاقوت کبود را می‌توان به‌طور مصنوعی در آزمایشگاه‌ها برای هدف‌های صنعتی یا تزیینی در بول‌های بزرگ کریستالی (Boule) ایجاد کرد. به دلیل سختی قابل توجه آن - ۹ در مقیاس موس (سومین مادهٔ معدنی سخت، بعد از الماس با ۱۰ و مویسانیت با ۹٫۵) - از یاقوت کبود در برخی از کاربردهای غیرتزیینی نیز استفاده می‌شود؛ مانند اجزای نوری فروسرخ، پنجره‌های با دوام بسیار بالا، یاتاقان اجزای ساعت مچی و ویفرهای الکترونیک بسیار نازک، که از آنها به عنوان عایق بسترهای مخصوص تجهیزات الکترونیک حالت-جامد مانند مدارهای مجتمع و LEDهای آبی مبتنی بر GaN بهره گرفته می‌شوند.